To pytanie coraz częściej pada w naszym gabinecie. Zwykle zadają je kobiety, które interesują się zdrowym stylem życia, bądź już w taki sposób żyją i chciałyby równie dobrze przygotować się do ciąży i urodzić zdrowe dziecko.
W tym momencie, pewnie wielu kobietom, ale również mężczyznom, nasuwa się myśl, że przecież kiedyś kobiety nie przygotowywały się w jakiś szczególny sposób do ciąży i rodziły zdrowe dzieci. Owszem, organizm kobiety jest tak wykształcony, że faktycznie może ona zajść w ciąże nawet tego nie planując- tak działa kobieca natura.
Pytanie odnośnie przygotowania do ciąży wydaje się być z pozoru bardzo proste, jednakże póki co, tak naprawdę nie ma oficjalnych zaleceń ginekologicznych odnośnie tego, co należy zrobić przed planowaną ciążą, to też ciężko o jednoznaczne wytyczne w tym temacie. Stąd właśnie wynikają różnice w prowadzeniu ciąży wśród lekarzy, bowiem każdy z nich zaleca to, co sam uważa za słuszne, oczywiście postępując zgodnie z etyką lekarską.
Jednak pomimo braku konkretnych wytycznych jest kilka istotnych kwestii, o które powinnaś zadbać chcąc dobrze przygotować się na ten wyjątkowy czas.
W przygotowaniu do ciąży chodzi o jej planowanie. Zadbanie o najważniejsze aspekty pomoże Ci przygotować się do ciąży i zadbać o jej prawidłowy przebieg oraz szybciej i łatwiej odzyskać formę po porodzie. Przełoży się to również na zmniejszenie ryzyka powikłań ciąży i może zapobiec potencjalnym problemom zdrowotnym dziecka.
Kiedy należy rozpocząć przygotowania do ciąży?
Specjaliści sugerują, że jeśli chcesz dobrze przygotować się do tego okresu, to najlepiej zrobić to już na rok przed planowaną ciążą. Pierwsze tygodnie ciąży są niezwykle istotne z punktu widzenia prawidłowego rozwoju płodu, dlatego też bardzo ważne jest, aby organizm już od samego początku był odpowiednio przygotowany.
Oto 10 ważnych aspektów o, które powinnaś zadbać planując ciążę:
1. Pozbądź się nałogów!
Jest to jeden z ważniejszych aspektów, o który powinnaś zadbać w pierwszej kolejności. Zanim zadbasz o dietę, zażegnaj wszystkie nałogi. Zapomnij o papierosach, również elektrycznych. Niewskazane jest także przebywanie w towarzystwie osób palących, gdyż to również negatywnie oddziałuje na organizm. Należy zadbać o to możliwie jak najwcześniej gdyż, organizm potrzebuje nawet kilku miesięcy, aby oczyścić się i pozbyć skutków palenia.
To samo dotyczy alkoholu. Picie alkoholu jest bardzo szkodliwe dla płodu. Narkotyki stanowią tak poważne zagrożenie dla ciąży i zdrowia dziecka, że chyba nawet nie trzeba się specjalnie na ten temat rozwodzić.
Zdarza się również, że nawet zbyt duże ilości kofeiny mogą mieć wpływ na zajście w ciążę oraz jej przebieg. Pamiętaj, że kofeina to nie tylko kawa, ale również mocna czarna herbata oraz napoje typu pepsi czy coca cola.
2. Zrób badania.
Nawet jeśli czujesz się zupełnie zdrowa, wykonaj podstawowe badania diagnostyczne i ginekologiczne. Udaj się do lekarza, który oceni stan twojego zdrowia.
Jakie badania są ważne przed planowaną ciążą?
Na pewno ważne jest wykonanie pełnej morfologii krwi, badania moczu, całego panelu hormonów tarczycy, hormonów płciowych oraz wykonanie testów na obecność przeciwciał przeciw toksoplazmozie i cytomegalii. Przygotowując się do ciąży, powinnaś również zrobić test na wirusa HIV oraz sprawdzić czy jesteś odporna na różyczkę- jeśli nie, powinnaś się zaszczepić. Pozostałe badania to już kwestia indywidualna i na pewno zostaną zlecone w oparciu o przeprowadzony wywiad zdrowotny. Koniecznie odwiedź też ginekologa, wykonaj cytologię oraz USG narządów rodnych i piersi.
3. Zadbaj o dietę – powinna być bogata w składniki odżywcze oraz witaminy.
Odżywianie to niewątpliwie jeden z najważniejszych czynników, który wpływa na zdrowie i płodność kobiety. Zadbanie o dostarczenie wszystkich niezbędnych składników budulcowych, energetycznych oraz witamin i mikroelementów jest szczególnie ważne u kobiet planujących ciążę.
Już na kilka miesięcy przed planowaną ciążą powinnaś zadbać o swoje odżywianie. Organizm potrzebuje czasu, aby zgromadzić odpowiednie zapasy składników odżywczych i witamin, z których korzysta rozwijające się dziecko. Ich niedobór może wpłynąć na prawidłowy rozwój płodu. Przede wszystkim nie stosuj żadnych diet odchudzających, bo one na pewno nie zapewnią Ci podaży odpowiedniej ilości składników odżywczych.
Jakie składniki odżywcze są szczególnie ważne w kontekście planowanej ciąży?
- kwasy tłuszczowe omega 3 – wykazano, że kwasy z grupy omega-3 poprawiają płodność poprzez wpływ na regulację gospodarki hormonalnej, regulację cyklu miesiączkowego oraz proces owulacji. Odpowiednia podaż kwasów tłuszczowych omega 3 działa korzystnie na proces zapłodnienia i rozwoju zarodka. W zdrowej i dobrze zbilansowanej diecie powinny znaleźć się produkty dostarczające zarówno wielonienasyconych i jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, których źródłem są ryby, orzechy, nasiona, oliwa z oliwek, awokado. W diecie należy ograniczyć udział tłuszczy będących nadmiernym źródłem kwasów tłuszczowych omega 6, takie jak olej słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, z pestek winogron czy margaryna, które wykazują działanie prozapalne.
- żelazo -jest ono najczęstszym deficytowym składnikiem w diecie kobiet. Zapotrzebowanie na żelazo u kobiet jest większe niż u mężczyzn i u kobiet w wieku rozrodczym wynosi 18 mg. Dodatkowo istnieją czynniki, które zwiększają to zapotrzebowanie i do takich zalicza się właśnie ciążę i laktację. Niedobór żelaza wiąże się z zaburzeniami owulacji oraz niedokrwistością. W przypadku niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza dochodzi do zmniejszonego dostarczania tlenu do płodu. Odpowiednie dawki żelaza mogą wpływać na właściwą masę urodzeniową noworodka (wzrost masy ciała bez ryzyka makrosomii) oraz na niższe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych u dziecka w przyszłości. Z drugiej strony należy pamiętać, że istnieje ryzyko niekorzystnego wpływu wysokich stężeń żelaza w płynie pęcherzykowym na rozwijający się zarodek, co może prowadzić do powstawania wad rozwojowych. Dlatego ważna jest tutaj konsultacja ze specjalistą. Produkty żywnościowe bogate w żelazo to przede wszystkim czerwone mięso, a w szczególności podroby, także jajka, rośliny strączkowe oraz produkty zbożowe. Warto wiedzieć, że istnieją również czynniki żywieniowe, które mogą utrudniać wchłanianie żelaza i zadbać o to, by do takich sytuacji dochodziło jak najrzadziej. Czynniki utrudniające wchłanianie żelaza to duże ilości błonnika (produkty pełnoziarniste), taniny (zawarte są w kawie, czarnej herbacie oraz kakao). Istnieją też połączenia ułatwiające jego wchłanianie i mowa tutaj o witaminie C, dlatego też warto łączyć produkty bogate w żelazo z tymi bogatymi w witaminę C ( warzywa i owoce).
- antyoksydanty– inaczej przeciwutleniacze to substancje, które w naturalnej formie występują w żywności. Pełnią one bardzo ważną rolę w diecie poprawiającej płodność. W szczególności duże znaczenie odgrywa tutaj witamina E (witamina młodości), witamina C, karotenoidy oraz flawonoidy. Istnieje coraz więcej dowodów na to, że przeciwutleniacze mogą mieć wpływ na leczenie niepłodności, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Dlatego dieta powinna być bogata w świeże warzywa i owoce, które są ich doskonałym źródłem.
4. Dbaj o nawodnienie!
Płodność kobiety opiera się na zdolności do produkowania zdrowych komórek jajowych. Woda odgrywa ważną rolę w tym procesie, jest niezbędna do podziałów komórkowych, metabolizmu i rozmnażania. Odpowiednie nawodnienie wpływa na lepszą jakość błony śluzowej macicy, gdzie zagnieżdża się zarodek. Pierwszy tydzień ciąży jest kluczowym momentem dla rozwoju płodu, a zwykle jest to czas, kiedy kobieta jeszcze nie wie, że jest w ciąży, dlatego dbając o odpowiednie nawodnienie w okresie starania się o dziecko, masz pewność, że dostarczasz jej wystarczającą ilość już od momentu poczęcia.
5. Wyeliminuj żywność wysokoprzetworzoną!
Żywność przetworzona jest źródłem rafinowanego cukru i tłuszczy trans i taka żywność, powinna być mocno ograniczona, a najlepiej całkowicie wyeliminowana z diety kobiet planujących ciążę.
Czego unikać?
- rafinowane cukry– znajdują się przede wszystkim w wypiekach z oczyszczonej mąki, słodzonych napojach i słodyczach,
- tłuszcze trans– znajdują się w szczególności w słodyczach, fast-foodach i innej przetworzonej żywności. Nawet niewielkie ilości tłuszczy trans negatywnie wpływają organizm,
- produkty z dużą ilością barwników, konserwantów i innych dodatków.
W wyborze dobrej jakości produktów z pewnością w pomoże Ci czytanie ich składu. Pamiętaj- dłuższa lista, tym mniej korzystny dla ciebie i przyszłego dziecka produkt.
6. Rozważ odpowiednią suplementację.
Oczywiście zdrowa i dobrze zbilansowana dieta stanowi podstawę. Jest jednak kilka składników, których nie jesteśmy w stanie uzupełnić nawet odpowiednią dietą, a takie niedobory mogą zmniejszyć szansę na zajście w ciążę i wpłynąć negatywnie na jej przebieg, a także na zdrowie dziecka. Musisz jednak pamiętać, że odpowiednia suplementacja powinna być dostosowana do twoich indywidualnych potrzeb. Jest ona m.in. uzależniona od Twojego sposobu odżywiania, stanu zdrowia oraz potencjalnych niedoborów.
W kontekście planowania ciąży mamy dwa składniki diety, które odgrywają kluczowe znaczenie :
- kwas foliowy – chroni przed poważnymi zaburzeniami w rozwoju układu nerwowego. Wady cewy nerwowej powstają już w pierwszym miesiącu życia dziecka, dlatego tak istotne jest przyjmowanie kwasu foliowego jeszcze przed zajściem w ciążę. W związku z tym zalecana jest jego suplementacja w ilości 0,4 mg na dobę, co najmniej 6 tygodni przed planowaną ciążą. Jego naturalne źródła pokarmowe to głównie zielone warzywa, owoce oraz nasiona.
- witamina D – nazywana także witaminą płodności. Niestety w związku jej znikomą zawartością w produktach żywnościowych i ograniczoną skórną syntezą pod wpływem promieni słonecznych, niedobór witaminy D jest bardzo powszechny. Niewystarczająca jej ilość może zaburzać płodność zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Zalecane jest regularne wykonywanie badań określających poziom witaminy D we krwi i suplementację dobraną na podstawie występującego niedoboru. W związku z tak częstym występowaniem jej niedoborów, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje kobietom planującym ciążę suplementację witaminą D w ilości 2000 IU na dobę.
7. Zadbaj o swoją kondycję.
Ciąża sama w sobie stanowi spore obciążenie dla organizmu kobiety, a poród to też nie lada wysiłek. Jeśli do tej pory miałaś mało ruchu, zmień to, natomiast jeżeli cały czas jesteś aktywna fizycznie to utrzymuj ten poziom. Aktywność fizyczna powinna być nieodłącznym elementem stylu życia – wspomaga utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz poprawia regularność cyklu miesiączkowego poprzez zwiększenie wrażliwości na insulinę. Systematyczne ćwiczenia znacznie usprawnią Twoją kondycję fizyczną co ma znaczenie także podczas samego porodu.
Regularna aktywność ruchowa pomoże Ci także w utrzymaniu odpowiedniej masy ciała, bo zarówno nadwaga, jak i niedowaga mają wpływ płodność i przebieg ciąży, a także na stan zdrowia maluszka! Jednak pamiętaj, że zbyt intensywne ćwiczenia mogą wręcz negatywnie wpłynąć na równowagę energetyczną organizmu i zdolności reprodukcyjne, dlatego zawsze należy indywidualnie dostosować intensywność ćwiczeń do swoich możliwości. Podczas ciąży bez obaw możesz praktykować jogę, pilates, długie spacery oraz pływanie.
8. Zrezygnuj z antykoncepcji hormonalnej.
Jeśli planujesz ciąże to już na kilka miesięcy przed powinnaś zrezygnować z jakichkolwiek hormonalnych metod antykoncepcji. Jest to ważne w kontekście odzyskania prawidłowego i naturalnego cyklu miesiączkowego, a na to potrzeba czasu.
9. Odwiedź stomatologa.
Podczas przygotowań do ciąży ważne jest też dokładne wyleczenie wszystkich zębów, ponieważ bakterie, które odpowiadają za rozwój próchnicy zębów, mogą niekorzystnie wpływać na cały organizm, prowadząc do rozwoju zakażenia, a nawet przedwczesnego porodu. Poza tym każdy stan zapalny jest zagrożeniem dla zdrowia dziecka – lepiej więc temu zapobiegać.
10. Zadbaj o sen!
Nie zawsze jesteś w stanie uniknąć problemów i stresu, dlatego też tak ważne jest zadbanie o odprężającą moc snu. Jest to istotne, nie tylko w kontekście Twojego zdrowia, ale może również przełożyć się na szybkość i łatwość zajścia w ciążę. Zadbaj więc o prawidłową ilość i jakość snu – to najlepszy sposób na regenerację całego organizmu.
Tato też jest ważny!
Oczywiście to kobieta odgrywa tu największą rolę, ale przyszli tatusiowe też mają w to niemały wkład. Stan zdrowia ojca ma duży wpływ na zdrowie dziecka oraz na to, jak szybko uda Ci się zajść w ciążę. Cały tryb życia, sposób odżywiania Twojego mężczyzny ma znaczenie w kontekście jego płodność i jakiekolwiek nieprawidłowości w tych aspektach mogą wydłużyć czas starania się o dziecko.
Chcesz przygotować się do ciąży razem z nami?
Umów się do Oli na pierwszą konsultację pod numerem
+48 694 932 247
1. Hajduk M. Wpływ wybranych składników pokarmowych na funkcjonowanie układu rozrodczego u kobiet. Endokr Otył Zab Przem Mat. 2013; 9 (1): 29–33.
2. Mumford SL, Chavarro JE, Zhang C, Perkins NJ, Sjaarda LA, Pollack AZ i wsp. Dietary fat intake and reproductive hormone concentrations and ovulation in regulary menstruating women. Am J Clin Nutr. 2016; 103 (3): 868–877.
3. Ruder EH, Hartman TJ, Reindollar RH, Goldman MB. Female dietary antioxidant intake and time to pregnancy among couples treated for unexplained infertility. Fertil Steril. 2014; 101 (3): 759–766.
4. Lerchbaum E, Rabe T. Vitamin D and female fertility. Curr Opin Obstet Gynecol. 2014; 26: 145–150.
5. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących. Ginekol Pol. 2014; 85: 395–399.
6. Larqué E., Gil-Sánchez A., Prieto-Sánchez M.T., Koletzko B. Omega 3 fatty acids, gestation and pregnancy outcomes. British Journal of Nutrition 212, 107: 77-84.
7. Wei SQ. Vitamin D and pregnancy outcomes. Curr Opin Obstet Gynecol. 2014, 26(6):438-47.
8. De-Regil LM., Peña-Rosas JP., Fernández-Gaxiola AC., Rayco-Solon P. Effects and safety of periconceptional oral folate supplementation for preventing birth defects. Cochrane Database Syst Rev. 2015, 14 (12).