Mogłoby się wydawać, że korzystanie z wiedzy w zakresie psychologii odżywiania zostało zarezerwowane wyłącznie dla osób borykających się z problemami natury żywieniowej – tych stale redukujących bez większych efektów (chronic dieters), przejadających się (overeaters) czy cierpiących na kompulsywne objadanie (binge eaters). Nic bardziej mylnego.
Psychologia odżywiania powinna interesować każdego, kto je. Jedzenie posiada bowiem swoją dynamikę, ściśle powiązaną z aspektami, które definiują nasze człowieczeństwo – emocjami, relacjami, seksualnością, stylem życia czy hierarchią wartości. Każdy z nas buduje własną relację z jedzeniem, determinowaną przeszłymi doświadczeniami, wyznawanymi poglądami czy określonym sposobem myślenia. To, CO jemy stanowi jedynie niewielki wymiar naszej relacji z jedzeniem – uświadomienie sobie, JACY JESTEŚMY w tej relacji pozwala nam przeżyć kilka momentów „Aha…” i zdać sobie sprawę, dlaczego nawet najbardziej indywidualny program żywieniowy może nie działać.
Jeśli chcesz uzyskać lepszy wgląd w swoją relację z jedzeniem, zastanów się – odpowiadając na poniższe pytania – jakie zmiany mogą okazać się pomocne, by wyjść ze skorupy swojego żywieniowego stylu bycia.
1. Czy jedząc zapewniasz optymalne warunki dla pracy swojego układu pokarmowego?
Choćbyś jadł najzdrowsze jedzenie świata, jeśli podczas posiłku Twoje ciało pozostaje niespokojne, a myślami jesteś daleko od stołu, trudniej czerpać pełnię wartości odżywczych z pożywienia. Kiedy jedzeniu towarzyszy stres czy negatywne emocje, może skutkować to problemami ze wchłanianiem składników pokarmowych, upośledzeniem procesów trawiennych, a także zwiększoną sekrecją hormonów (insulina, kortyzol), co wiąże się z rozregulowaniem apetytu i tendencją do przybierania na wadze. Skup się na tym, by jedzenie dostarczało Ci przyjemności – poczuj jego smak, fakturę, zapach. ZWOLNIJ.
2. Czy Twoje wybory żywieniowe cechuje elastyczność?
Elastyczność w kontekście jedzenia to umiejętność wyjścia naprzeciw swoim zdrowotnym potrzebom i dopasowanie tego, co jemy do rzeczywistości, która obecnie naraża nasz układ immunologiczny na działanie różnorodnych stresorów, toksyn ze środowiska oraz wszechobecnej chemii w pożywieniu. Czy czujesz się zobowiązany zadbać o stan swojego zdrowia stosując niezbędne suplementy? Rozważałeś wykluczenie ze swojej diety glutenu, chociażby na kilka miesięcy, by mieć porównanie z obecnym sposobem odżywiania? Jesteś otwarty na robienie zakupów u lokalnych dostawców żywności? Próbowałeś wzbogacić swoje posiłki o wartościowe źródła tłuszczu? Dzięki eksperymentowaniu w zakresie żywienia możemy rozbudzić naszą ciekawość i odkryć rozwiązania, które na długo pozwolą nam cieszyć się dobrym zdrowiem, przełamując w ten sposób dietetyczną rutynę.
3. Czy masz świadomość swojego ciała?
Wiele osób dba o jakość i bilans kaloryczny spożywanych posiłków, trenuje i troszczy się o swoje ciało na wiele sposobów. Nie znaczy to jednak, że czują się oni obecni w swoim ciele, że są go świadomi. Wydaje się jakby ich umysł był oderwany od ciała i w efekcie nie przykładał wystarczającej uwagi do tego, co dzieje się z ciałem. W takiej sytuacji trudno o odpowiednią wrażliwość na sygnały płynące z ciała. Czy kiedy jesz koncentrujesz swoją uwagę wyłącznie na posiłku? Czy kiedy ćwiczysz, skupiasz się na czuciu mięśniowym? Czy kiedy przytulasz bliską osobę, odczuwasz wzajemną bliskość?
4. Czy Twojej relacji z jedzeniem towarzyszą pozytywne odczucia względem siebie?
Można powiedzieć, że jedzenie to takie „placebo na talerzu”. Jeśli każdemu zjedzonemu kawałkowi ciasta towarzyszą wyrzuty sumienia, jeśli każda nadprogramowa przekąska sprawia, że postrzegasz się jako słabeusza, jeśli każde złamanie swoich żywieniowych postanowień kończy się kolejną godziną spędzoną na treningu w ramach „kary”, możesz być pewien, że efekt, jaki chcesz osiągnąć właśnie się oddala. To, co myślimy o spożywanych pokarmach, może wpływać na to, jak oddziałują one na nasze ciała. Oczekiwania mogą prowokować określone skutki – w psychologii nazywa się to „samospełniającą przepowiednią”. Na szczęście działa ona również w tę dobrą stronę – o wpływie pozytywnego afirmowania na postęp chorób autoimmunizacyjnych już niebawem.
5. Jakie masz skojarzenia z jedzeniem?
Z całą pewnością jedzenie żywi, ale może też odżywiać. Poza funkcjami biologicznymi pełni bowiem szereg funkcji psychospołecznych. Pamiętaj o tym, ile pozytywnego dzieje się wokół jedzenia.
- Ukochana osoba zaprasza Cię na kolację – okazuje Ci w ten sposób uczucia.
- Odwiedzasz babcię i już czeka na Ciebie ulubiony obiad – pewnie tęskniła i chciała sprawić Ci przyjemność.
- Wychodzisz świętować urodziny znajomego, a stół ugina się od różnorodnych smakołyków – prawdopodobnie ktoś włożył sporo pracy w to, żeby jego gościom niczego nie brakowało.
Jeśli relacje międzyludzkie, to i jedzenie. Warto jednak uświadomić sobie, że to od Ciebie zależy, w jaki sposób będziesz wartościować jedzenie i z czym będzie Ci się ono kojarzyć. Dobrze umieć (albo przynajmniej próbować) nadawać priorytety i przedłożyć chwile spędzane z ważnymi dla nas ludźmi nad energetyczność pochłanianej porcji.
Mamy nadzieję, że pytania skłonią Cię do refleksji. Relacja z jedzeniem zdecydowanie powinna być wyrazem akceptacji samych siebie. Zbuduj swoją relację mądrze, słuchając potrzeb swojego ciała, a przy tym mając świadomość, co może działać na nie destrukcyjnie.