„A co z alkoholem?”
Bardzo często słyszę to pytanie w gabinecie, na ten temat istnieje wiele różnych teorii. Pomyślałem, że warto przekazać Wam tutaj kilka cennych informacji, jeśli chodzi o działanie alkoholu i to, na co możemy sobie z nim pozwolić.
Stosunkowo niedawno temat alkoholu znów pojawił się w mediach, z racji faktu, że spożycie alkoholu w naszym kraju stale rośnie, zaczynamy przeważać w rankingach, jeśli chodzi o ilość spożywanego alkoholu na jedną osobę przez rok czasu. Obecnie jest to 11 l czystego spirytusu. Warto zaznaczyć, że najczęściej kojarzymy spożywanie alkoholu z takimi narodami jak Niemcy, Francuzi czy Rosjanie, co ciekawe, we wszystkich tych krajach spożycie alkoholu przez społeczeństwo, odwrotnie niż u nas – spada.
Zalecenia dotyczące spożycia alkoholu.
Wielkość i ilość porcji alkoholu różni się dla wielu krajów. W Stanach Zjednoczonych standardowy napój alkoholowy zawiera około 14 g czystego alkoholu etylowego, odpowiada to 350 ml piwa, 150 ml wina lub 45 ml wódki [1]. Rekomendacje związane ze spożyciem alkoholu wydane dla społeczeństwa amerykańskiego to:
- 1 porcja dla kobiet,
- 2 porcje dla mężczyzn.
Ilości te odpowiadają np. 1 kieliszkowi wina dla kobiet i 2 kieliszkom dla mężczyzn, pamiętajcie tylko, że za kieliszek uznajemy 150 ml płynu! Takie wartości uznaje się za umiarkowane spożywanie alkoholu.
Badania naukowe wskazują, że tylko 3% osób spożywających alkohol w tych graniach cierpi na problemy związane ze działaniem alkoholu [2].
Kiedy pojawiają się problemy z alkoholem?
Za upijanie się uznaje się spożycie co najmniej czterech porcji alkoholu dla kobiet i pięciu lub więcej porcji spożytych w tym samym czasie, przy jednej okazji lub w ciągu kilku godzin [1]. Oznacza to mniej więcej trzy piwa (0,5 l) dla kobiety lub cztery lampki/butelkę wina, dla mężczyzn będą to odpowiednio prawie 4 duże piwa, 250 ml wódki lub butelka wina.
Za intensywne spożywanie alkoholu, prowadzące do ciężkiego upojenia się, a co za tym idzie zatrucia alkoholowego, uznaje się upijanie się przez 5 dni lub więcej w ostatnim miesiącu.
Alkoholizm definiuje się jako stan, w którym nie panujemy nad ilością spożywanego alkoholu, jego spożycie pochłania naszą uwagę i spożywamy go nadal mimo wiedzy o konsekwencjach jego działania [3].
Wpływ alkoholu na organizm i poszczególne narządy
Mózg
Spożywanie alkoholu może mieć niekorzystny wpływ na centralny układ nerwowy. Rolę jednak odgrywa tutaj kilka czynników [4]:
- ile i jak często pijemy,
- w jakim wieku zaczęliśmy pić alkohol,
- płeć,
- i kilka innych.
Początkowo działanie alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy obejmuje niewyraźną mowę, upośledzenie pamięci i upośledzoną koordynację ruchowo-wzrokową. Wiele badań wiąże się z ciężkim przewlekłym używaniem alkoholu z deficytami pamięci. Uzależnienie od alkoholu jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby Alzheimera, zwłaszcza u kobiet.
Ponadto szacuje się, że uszkodzenie mózgu związane z alkoholem może stanowić 10% przypadków otępienia o wczesnym początku. Chociaż uszkodzenie mózgu wydaje się być częściowo odwracalne po dłuższym okresie trzeźwości, przewlekłe i nadmierne picie może trwale upośledzić działanie mózgu [4].
Wątroba
Uszkodzenie wątroby jest kolejną konsekwencją przewlekłego nadużywania alkoholu.
Większość alkoholu, który pijemy, jest metabolizowana w wątrobie. Powoduje to powstawanie potencjalnie szkodliwych produktów ubocznych, które mogą uszkadzać komórki wątroby. Nadużywając alkoholu, stan wątroby stopniowo pogarszamy.
Alkoholowe stłuszczenie wątroby jest najwcześniejszym stadium uszkodzenia wątroby wywołanego spożywaniem alkoholu. Ten stan może rozwijać się z czasem, gdy zbytnia podaż alkoholu prowadzi do gromadzenia się tłuszczu w komórkach wątroby organizmu, co znacząco utrudnia funkcjonowanie wątroby [5].
Jest to najczęstsza reakcja organizmu na przewlekłe spożywanie alkoholu i może rozwinąć się nawet u 90% osób, które przewlekle piją więcej niż 5 porcji alkoholu dziennie [6,7]. Stłuszczenie wątroby może ostatecznie doprowadzić do zapalenia wątroby, marskości wątroby, a nawet niewydolności wątroby, która jest stanem zagrażającym życiu.
Uzależnienie i inne aspekty
Istnieje kilka elementów mogących wskazywać na problemy z alkoholem, pojawiającymi się przejawami uzależnienia.
Alkohol może uzależniać psychicznie tak jak i fizycznie. Sytuacje, na które warto zwrócić uwagę to:
- kompulsywna chęć spożycia alkoholu,
- zamartwianie się, kiedy i gdzie będzie można napić się alkoholu,
- trudność zabawy towarzyskiej bez spożywania alkoholu.
Przyczyny związane z problemem nadużywania alkoholu są bardzo złożone i wieloczynnikowe. Dużą rolę odgrywa tutaj historia naszej rodziny, czynniki genetyczne, a także przede wszystkim środowisko, w jakim żyjemy i grupy ludzi, w których się obracamy.
Picie alkoholu często również wiąże się z depresją i lękiem. Dla wielu osób alkohol w dzisiejszych czasach staje się odskocznią od codzienności. Wiele z nas na pewno doskonale zna sytuację, gdy po ciężkim dniu wracając do domu, z chęcią otwieramy butelkę wina lub piwo dla zrelaksowania i redukcji stresu. O ile przysłowiowa lampka wina, szczególnie w dobrym towarzystwie, może nieść więcej dobrego niż złego, o tyle częste uciekanie w alkohol jest bardzo śliską i niebezpieczną drogą.
W tym miejscu warto również wspomnieć o kwestii wagi i zmian składu ciała. Mimo faktu, że badania nad wpływem spożycia alkoholu a masą ciała są mieszane, to warto zaznaczyć, że zarówno umiarkowane, jak i nadmierne spożycie alkoholu wpływa na zwiększenie masy ciała [8,9]. 1 g alkoholu to 7 kcal, warto pamiętać o tym, sięgając po kolejne piwo czy kolejny kieliszek wina. Najczęściej również spożycie alkoholu wiąże się z chęcią przyjęcia pokarmu, a stąd już łatwa droga do nadwyżki kalorycznej i tycia.
Metabolizm alkoholu
Na metabolizm alkoholu w organizmie mają wpływ geny jak i sama płeć. Główne enzymy zaangażowane w metabolizm alkoholu to dehydrogenaza alkoholowa (ADH) i dehydrogenaza aldehydowa (ALDH) [10]. Kobiety wykazują niższą aktywność ADH, przez co są o wiele bardziej podatne na wolniejszy metabolizm alkoholu i łatwiejsze upojenie się, warto jednak pamiętać, że niektórzy mężczyźni osobliwie również wykazują niską aktywność tego enzymu. U kobiet również z racji większej zawartości tkanki tłuszczowej i mniejszej ilości wody, stężenie alkoholu we krwi może być wyższe niż u mężczyzn po spożyciu tej samej ilości alkoholu.
Alkohol a ciąża?
Badania wykazują, że nie ma bezpiecznej ilości alkoholu dozwolonej dla kobiet w ciąży [11]. Wiele badań wskazuje na szereg negatywnych efektów wynikających ze spożycia alkoholu przez kobiety w ciąży, m.in.: poronienie, rozwój wad wrodzonych, problemy poznawcze i rozwojowe. Jedno z badań wskazuje na czterokrotnie większe ryzyko wystąpienie wad wrodzonych dziecka u kobiety, która spożywała dużo alkoholu w I trymestrze ciąży [12].
Należy również pamiętać, że spożywany alkohol może przenikać do mleka matki karmiącej. Matki karmiące powinny poczekać na całkowitą eliminację alkoholu z mleka matki po spożycia alkoholu. Zajmuje to około 2,5 – 3 godzin na jedną porcję alkoholu, jednak jest to zależne od masy ciała [13].
Podsumowanie
Do spożywania alkoholu w dzisiejszych czasach powinno się podchodzić umiarkowanie i ze zdrowym rozsądkiem. Powinniśmy zwracać uwagę na ilość spożywanego przez nas alkoholu i nieprzekraczanie rekomendowanych ilości. Miejmy na uwadze, że alkohol to również nośnik energii. Dla wielu osób w dzisiejszych czasach okazuje się zgubne, z racji podejścia: „jedna butelka Prosecco z koleżanką nic nie zrobi.” Gorzej gdy z jednej butelki robią się dwie albo trzy, a do tego spora ilość przekąsek. 😉 Niektóre grupy osób powinny wykluczyć spożycie alkoholu ze swojej codzienności.
Wybierając alkohol zwracajcie uwagę na jego jakość, a także towarzystwo w jakim będziecie go spożywać.
Pamiętajcie – to dawka czyni truciznę, a zdrowy rozsądek to potężne narzędzie.
