Dziś kilka słów o jednym z kluczowych elementów, który wymaga zaopiekowania w procesie leczenia, a także zapobiegania nawrotom SIBO, a mianowicie o wędrującym kompleksie mioelektrycznym (MMC – migrating motor complex).
MMC jest to aktywność elektryczna mięśni gładkich przewodu pokarmowego, która uruchamia się podczas postu, między cyklami trawienia, a więc w przerwach pomiędzy posiłkami i w nocy.
MMC rozpoczyna swoją aktywność ok. 90 min. po posiłku, a kończy wraz z rozpoczęciem kolejnego. Na jego działanie składają się 4 fazy, których czas trwania wynosi ok. 90-180 min (wg innych źródeł 122-172 min. oraz 113-230 min.):
– faza I to okres spoczynku, praktycznie bez skurczów
– faza II składa się z przerywanych, nieregularnych skurczów o niskiej amplitudzie
– faza III składa się z krótkich serii regularnych skurczów o wysokiej amplitudzie (najbardziej istotna w kontekście SIBO)
– faza IV to krótki okres przejściowy, prowadzący z powrotem do fazy I
MMC często bywa nazywany naszym „wewnętrznym odkurzaczem” czy też „domową gospodynią” ze względu na rolę, którą pełni w naszym organizmie. Odpowiada bowiem za przesuwanie niestrawionych resztek pokarmowych z jelita cienkiego do jelita grubego. W przypadku uszkodzenia MMC pozostałości po posiłkach mogą zalegać w jelitach, co stwarza warunki dla namnażania się bakterii i w konsekwencji może dołożyć przysłowiową cegiełkę do rozwoju SIBO. Badania wykazały, że u osób zmagających się z SIBO lub IBS może być problem z działaniem III – najważniejszej – fazy – która u części badanych nie była wcale obecna. Z kolei u innych cykl MMC był krótszy, a siła skurczów uległa zmniejszeniu.
Jak dochodzi do uszkodzenia MMC?
Przyczyn, które mogą doprowadzić do uszkodzenia MMC czy też hamować jego funkcję może być naprawdę sporo.
Na pewno warto wspomnieć tutaj o poinfekcyjnym uszkodzeniu MMC w wyniku zakażenia bakteryjnego (np. Campylobacter jejuni, E.coli, Shigella, Salmonella), kiedy to zaczyna być produkowana toksyna CDT. Dochodzi do wytworzenia przeciwciał przeciwko niej, jednak w części przypadków (w wyniku „pomyłki” układu odpornościowego) zaczynają być produkowane przeciwciała przeciwko winkulinie – białku komórek Cajala, które z kolei inicjują pracę MMC. W ten sposób dochodzi do trwałego uszkodzenia MMC, co predysponuje do rozwoju SIBO i IBS na tle autoimmunologicznym (zwłaszcza postaci biegunkowej).
Inne czynniki upośledzające działanie MMC:
- Zaburzona gospodarka cukrowa – wielu pacjentów cierpiących na SIBO boryka się z insulinoopornością czy hiperglikemią; niestabilna gospodarka cukrowa skutecznie hamuje aktywność III fazy MMC
- Niedoczynność tarczycy – wg badań SIBO może dotyczyć nawet połowy osób ze zdiagnozowaną niedoczynnością tarczycy; niedoczynność tarczycy wiąże się z opóźnionym opróżnianiem żołądka i pogorszeniem perystaltyki jelit, a chorzy często skarżą się na problemy z zaparciami
- Choroby neurodegeneracyjne (np. stwardnienie rozsiane czy choroba Parkinsona)
- Urazy głowy np. w wyniku wypadku
- Przewlekłe stosowanie leków jak IPP, antybiotyki, sterydy, antykoncepcja hormonalna
- Infekcje pasożytnicze
- Borelioza, yersinioza
- Celiakia
- Dysfunkcja nerwu błędnego – więcej o tym, jak ważny jest nerw błędny dla prawidłowej pracy przewodu pokarmowego możesz przeczytać w naszych poprzednich postach
- Zaburzenia odżywiania – badania sugerują, że w u niektórych osób w przebiegu anoreksji opróżnianie żołądka i pasaż jelitowy są wolniejsze
- Długotrwały stres – zarówno psychiczny jak i fizyczny (nadmierna aktywność fizyczna)
Jak usprawnić pracę MMC?
POST MIĘDZY POSIŁKAMI
Zwróć uwagę, by zachować ok. 3,5-4 do nawet 5h przerwy między posiłkami oraz 12-14 godzinny post pomiędzy kolacją a śniadaniem.
Pomiędzy posiłkami dozwolone jest picie tylko wody, konieczne jest ograniczenie podjadania oraz żucia gumy (zawiera poliole, które należą do produktów łatwo fermentujących i mogą nasilać dolegliwości ze strony układu pokarmowego). Wszystkie te czynności będą stymulowały pracę przewodu pokarmowego, co wpływa hamująco na działanie kompleksu MMC.
OPTYMALIZACJA RYTMU DOBOWEGO
Zachowanie optymalnego rytmu dobowego powiązanego ze snem jak i godzinami posiłków, zapewni odpowiedni rytm pracy przewodu pokarmowego, w tym zachowanie regularnych pór stymulacji soków żołądkowych, pracy wątroby, trzustki i jelit.
Sen to podstawa zdrowia, dlatego powinniśmy nad wyraz dbać o jego ilość jak i jakość
- regularne godziny – staraj się pilnować określonych godzin zasypiania i wstawania. Optymalna długość snu jest kwestią indywidualną jednak czas snu między godziną 22:00 a pierwszą w nocy jest krytyczny dla regeneracji fizycznej i psychicznej organizmu.
- światło niebieskie – to największa zmora XXI wieku. Zaburza ono nasz rytm dobowy i wytwarzanie melatoniny, która daje nam znać, że już pora na sen. Ogranicz korzystanie z elektroniki przynajmniej na 30 minut przed snem. Idealnie byłoby ograniczać swoją ekspozycję na światło niebieskie od momentu zachodu słońca – przydatne w tej kwestii są okulary blokujące lub czerwone żarówki do lamp.
- ekspozycja na słońce – zadbaj, aby ekspozycja na promienie słoneczne odbywała w godzinach porannych np. przespaceruj się codziennie minimum 15 minut, a swoje miejsce pracy zaaranżuj w pobliżu okna. To właśnie wtedy regulujemy wydzielanie melatoniny na wieczór.
- sypialnia – warto zadbać o otoczenie w którym śpimy. Nasza sypialnia powinna być przewietrzona, chłodna, ciemna i cicha.
PRAKTYKI AKTYWIZUJĄCE NERW BŁĘDNY
Jedną z najbardziej polecanych praktyk aktywizujących nerw błędny jest medytacja lub podobne techniki relaksacyjne. Skuteczne może być również powolne i głębokie oddychanie – w rytmie 5-6 oddechów na minutę, które zwiększa aktywność baroreceptorów i aktywuje nerw błędny. Aktywizujący wpływ na nerw błędny wykazuje również joga.
ZWIĘKSZONA TOLERANCJA PRODUKTÓW HIGH FODMAP
Zwiększenie tolerancji produktów high FODMAP – czyli produktów o wysokim potencjale fermentującym będzie miało duży wpływ na aktywność kompleksu MMC, ale również na różnorodność bakterii jelitowych. Dlatego w przypadku stosowania diety low FODMAP, najważniejszym jej etapem będzie reintrodukcja eliminowanych produktów i wprowadzenie ich do diety w odpowiedniej, tolerowanej dawce.
WSPARCIE PROKINETYCZNE
W celu wsparcia kompleksu MMC stosuje się substancie o działaniu prokinetycznym czyli przyspieszającym opróżnianie żołądka i pasaż jelitowy. Jest to kluczowy element terapii w przebiegu SIBO. Najczęściej stosowane są:
- leki, takie jak: prukalopryd, itopryd, naltrekson (przepisywane przez gastrologa podczas eradykacji bakteryjnej)
- substancje naturalne: olejek z rozmarynu, mięty pieprzowej, tymianku w formie kapsułek, iberogast, imbir czy rumianek.
Źródła:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12498278/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/864008/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12498278/
https://refluxuk.com/pdf/ACG_Clinical_Guideline__Small_Intestinal_Bacterial.99451.pdf
https://sibocenter.com/wp-content/uploads/Dybiosis.pdf
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22450306/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6663289/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28513629/
https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.3109/00365529209000076?needAccess=true
https://www.gastrojournal.org/article/0016-5085(88)90248-X/pdf?referrer=https%3A%2F%2Fpubmed.ncbi.nlm.nih.gov%2F
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24944923/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6950592/pdf/nutrients-11-03038.pdfhttps://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31062912/